Nadrzędnym celem mediacji jest pojednanie. Oznacza ono nie tylko podpisanie ugody, ale także pełne przebaczenie temu kto spowodował szkodę czy krzywdę. Z drugiej zaś strony zrozumienie przez sprawcę, jakie zło wyrządził i przejęcie odpowiedzialności za własne postępowanie. (źródło: Kodeks Etyki Mediatora Polskiego Centrum Mediacji z 2006 r.)

Celem mediacji jest wypracowanie rozwiązania satysfakcjonującego strony konfliktu, a nie ustalenie, kto ma rację w danym sporze. Mediacja służy załagodzeniu lub wygaszeniu konfliktu istniejącego między stronami. Nikt nie ma prawa narzucać stronom sposobu rozwiązania, to same strony są odpowiedzialne za wynik mediacji.

W sprawach karnych mediacja ma na celu naprawienie wyrządzonych przestępstwem szkód materialnych i moralnych, pozwala pokrzywdzonemu na wyrażenie jego uczuć, oczekiwań i potrzeb. Sprawcy pozwala przejąć odpowiedzialność za skutki przestępstwa oraz podjąć związane z nią działania. Sprzyja trwałemu zakończeniu konfliktu lub jego załagodzeniu

Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania sądowego, ale także w jego trakcie. Możliwe jest również prowadzenie mediacji po zakończeniu postępowania.

Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację/w przypadku tzw. mediacji prywatnej lub postanowienia sądu kierującego sprawę do mediacji. Mediacja prowadzona na podstawie umowy o mediację jest niezależna w stosunku do postępowania sądowego. Może być więc prowadzona zarówno przed wszczęciem postępowania sądowego, jak i w jego trakcie, czy też po jego zakończeniu. Może także zastąpić postępowanie sądowe, jeśli strony zdecydują się na rozwiązanie konfliktu w drodze mediacji.

• Służy zapewnieniu harmonii społecznej i konstruowaniu prawidłowych relacji międzyludzkich.
• Sprzyja budowaniu porozumienia, łamaniu barier i niwelowaniu napięcia społecznego.
• Zwiększa gwarancję usunięcia na trwałe konfliktu, do jakiego doszło pomiędzy stronami.
• Pozwala stronom wypracować akceptowalne rozwiązania problemu, dostosowane do ich indywidualnych potrzeb i oczekiwań.
• Daje stronom możliwość wpływu na ostateczny jej wynik.
• Zapewnia równorzędną pozycję dla wszystkich stron konfliktu.
• Pozwala spojrzeć na spór z innej perspektywy, skłonić strony do rozważenia problemu z punktu widzenia drugiej strony.
• Zaspokaja potrzebę opowiedzenia o swoich krzywdach, doznanym poczuciu niesprawiedliwości.
• Zapewnia wyższą skuteczność realizowania porozumień, bowiem strony, które same je wypracowały, czują się także odpowiedzialne za ich wykonanie.
• Przyczynia się do skrócenia okresu postępowania sądowego, ale też może je całkowicie zastąpić.
• Przyczynia się do zmniejszenia kosztów związanych z postępowaniem sądowym.
• Realizuje konstytucjonalną zasadę dostępu do wymiaru sprawiedliwości zwaną potocznie prawem do sądu, w praktyce zaś, rozumianą nie tylko jako zapewnienie szybkich i niedrogich procedur sądowych, ale także alternatywnych pozasądowych procedur rozwiązywania sporów.

(źródło: Informator o alternatywnych sposobach rozwiązywania sporów „Czy tylko sąd rozstrzygnie w sporze? Mediacja i sądownictwo polubowne”, Warszawa 2010)

Mediacja jest poufna, a więc wszystkie informacje omawiane w jej trakcie zostają pomiędzy stronami i mediatorami. Prawo gwarantuje także, że jeśli w danej sprawie będzie toczyć się postępowanie sądowe, żadna ze stron nie może powoływać się na propozycje, jakie padały w trakcie mediacji, czy informacje uzyskane w trakcie posiedzeń mediacyjnych.

W niektórych przypadkach mediacja nie powinna być prowadzona lub też jej celowość powinna być szczególnie starannie omówiona między mediatorem i stronami. Należą do nich sytuacje, w których w rodzinie ma lub miała miejsce przemoc i gdy jedna ze stron czuje się zastraszona lub ma trudności z samodzielnym podejmowaniem decyzji. Jeśli którakolwiek ze stron jest uzależniona od alkoholu, narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych, ponieważ to znacząco obniża szanse  wywiązania się z podjętych w czasie mediacji zobowiązań. Ponadto jeśli którakolwiek ze stron cierpi na zaburzenia psychiczne i nie jest w stanie samodzielnie podejmować decyzji i realizować ich oraz kiedy nierównowaga sił między stronami uniemożliwia negocjowanie „z równej stopy” i istnieje duże prawdopodobieństwo, że porozumienie będzie korzystne tylko dla jednej ze stron.

Przede wszystkim zastanów się, jakie tematy chcesz poruszyć w trakcie mediacji. Pomyśl o tym, czego potrzebujesz i jakie cele są dla Ciebie ważne. Zastanów się także nad tym, do czego dąży druga strona, jakie mogą być jej pragnienia i jej obawy. Pomyśl o tym, jak sytuacja może wyglądać z jej perspektywy. Zrozumienie drugiej osoby (nawet jeśli nie akceptujesz tego, co zrobiła) pomoże w znalezieniu rozwiązań na przyszłość, które będą akceptowalne dla obu stron.

Tak, może. Prowadzimy również mediacje transgraniczne, czyli takie, w których miejsce pobytu jednej ze stron znajduje się poza granicami naszego kraju. Dotyczy to w szczególności spraw rodzinnych, np. gdy miejsce zamieszkania jednego z rodziców mieści się na terenie innego kraju, a niezbędne jest omówienie i wypracowanie zasad sprawowania wspólnej opieki nad dzieckiem. W mediacji transgranicznej, za zgodą stron i mediatora, może wziąć udział tłumacz, pełnomocnicy stron lub inne wskazane przez strony osoby, pomocne dla wypracowania porozumienia.

Zawarta w wyniku mediacji ugoda nie kończy postępowania karnego i nie zastąpi wyroku. Ponieważ jednak zawiera zgodne deklaracje stron co do sposobu zakończenia sprawy, sąd bierze pod uwagę jej treść przy rozstrzyganiu sprawy. Dla sprawcy może to skutkować m.in.: uwzględnieniem wniosku oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze, uznaniem zawarcia ugody za okoliczność łagodzącą przy wymiarze kary, nadzwyczajnym złagodzeniem kary lub odstąpieniem od jej wymierzenia. 


Orzekając w sprawie z nieletnim sprawcą, sąd rodzinny bierze pod uwagę pisemne sprawozdanie z postępowania mediacyjnego, a w przypadku zawarcia ugody także jej postanowienia. W sprawie z oskarżenia prywatnego mediacja może być alternatywą obowiązkowego posiedzenia pojednawczego prowadzonego przez sąd przed rozprawą główną.